سیستم ارت در دکلهای مخابراتی: ایمنی و کارایی
در دنیای پرسرعت ارتباطات امروزی، دکلهای مخابراتی نقش حیاتی در اتصال جوامع ایفا میکنند. اما پشت این ستونهای بلند فلزی، سیستمی پنهان اما حیاتی وجود دارد: سیستم ارتینگ (Earthing). این سیستم نه تنها از تجهیزات الکترونیکی حساس در برابر صاعقه و نوسانات الکتریکی محافظت میکند، بلکه جان افراد را نیز نجات میدهد.
تصور کنید یک رعد و برق قدرتمند به دکل برخورد کند؛ بدون سیستم ارت مناسب، این انرژی ویرانگر میتواند تجهیزات را نابود کند یا حتی باعث حوادث جانی شود. در این مقاله از وبلاگ راستین سازه، به بررسی نکات کلیدی سیستم ارت دکلهای مخابراتی میپردازیم. این نکات بر اساس تجربیات عملی و استانداردهای مهندسی گردآوری شدهاند و هدف ما ارائه محتوایی متفاوت است: نه فقط فهرستی خشک از قوانین، بلکه راهنمایی کاربردی با مثالهای واقعی، نکات ایمنی خلاقانه و ایدههایی برای بهینهسازی.
اهمیت سیستم ارت: چرا نباید آن را دستکم گرفت؟
سیستم ارتینگ اساساً مسیری امن برای تخلیه جریانهای ناخواسته الکتریکی به زمین فراهم میکند. در دکلهای مخابراتی، جایی که تجهیزات حساس مانند آنتنها، فرستندهها و گیرندهها در ارتفاعات بالا قرار دارند، این سیستم مانند یک “سپر نامرئی” عمل میکند. طبق آمارهای جهانی، بیش از ۲۰ درصد از خرابیهای تجهیزات مخابراتی ناشی از مشکلات ارتینگ است. اما چه چیزی سیستم ارت را مؤثر میکند؟ پاسخ در جزئیات نهفته است.
در ادامه، ۲۳ نکته کلیدی را بررسی میکنیم که هر پروژهای را ایمنتر و کارآمدتر میسازد. این نکات را به دستهبندیهای موضوعی تقسیم کردهایم تا خوانایی بیشتری داشته باشد.
بخش اول: اتصالات و جوشکاری – پایههای محکم ایمنی
اتصالات قوی، کلید موفقیت سیستم ارت است. اشتباه در این بخش میتواند منجر به مقاومت بالا و عدم تخلیه مؤثر جریان شود.
- جوشکاری اتصالات با مواد مرغوب: کلیه اتصالات باید با مفتول برنج یا نقره جوشکاری شوند. سطح جوش حداقل ۶ سانتیمتر مربع باشد. در موارد حساس، از روش کدولد (Cadweld) استفاده کنید که اتصالی بدون خوردگی و با دوام بالا ایجاد میکند. مثلا در یک پروژه دکل مخابراتی در مناطق مرطوب، استفاده از کدولد عمر سیستم را تا ۳۰ سال افزایش داد.
- اتصال پایهها و فونداسیون: از هر پایه دکل خودایستا، هم فونداسیون و هم پای دکل باید با سیم مسی و بست مخصوص به سیستم ارت جوشکاری شود. این کار جریان را مستقیماً به زمین هدایت میکند و از تجمع بار الکتریکی جلوگیری میکند.
- عدم جوشکاری روی دکل: به هیچ وجه روی خود دکل جوشکاری انجام ندهید. این کار میتواند ساختار فلزی را ضعیف کند و خطر شکستن دکل را افزایش دهد. به جای آن، اتصالات را در زمین یا نقاط ایمن انجام دهید.
بخش دوم: نصب میله برقگیر و مسیر سیمکشی – حفاظت در برابر صاعقه
میله برقگیر (Lightning Rod) مانند یک “جذبکننده” عمل میکند و انرژی صاعقه را به زمین منتقل میکند.
جنس میله باید تمام مس با آلیاژ استاندارد و قطر ۱۶ میلیمتر باشد. طول میله بسته به ارتفاع آنتنها متغیر است؛ برای مثال، در دکلهای ۳۰ متری، طول ۲ تا ۳ متر کافی است.
مسیر سیم میله برقگیر: سیم برقگیر را از پایهای انتخاب کنید که کمترین تعداد آنتن روی آن نصب شده باشد و حداکثر فاصله را با کابلهای روی لدر داشته باشد. مسیر باید مستقیم، بدون خمش و کوتاهترین راه به رینگ داخل کانال باشد. این طراحی تداخل الکترومغناطیسی را کاهش میدهد.
رعایت خمش سیم مسی: شعاع خم سیم مسی باید حداقل ۲۰ سانتیمتر و زاویه قوس حداقل ۶۰ درجه باشد. خمش تند میتواند مقاومت الکتریکی را افزایش داده و کارایی سیستم را کاهش دهد. تصور کنید سیم مانند رودخانهای است که جریان الکتریکی را هدایت میکند؛ خمهای تند باعث “تلاطم” و هدررفت انرژی میشوند.
برقگیر اضافی برای دکلهای بزرگ: در دکلهای پرظرفیت با ابعاد بالای ۲ متر در قسمت بالا، یک میله برقگیر اضافی در سمت مقابل نصب کنید. این کار پوشش حفاظتی ۳۶۰ درجهای فراهم میکند و در مناطق پرصاعقه حیاتی است.
بخش سوم: گراندینگ تجهیزات و اتصالات جانبی – یکپارچگی سیستم
گراندینگ (Grounding) همه اجزا را به هم متصل میکند تا سیستم یکپارچه عمل کند. این نکات برای اطمینان از ایمنی، کارایی و محافظت از تجهیزات مخابراتی در برابر جریانهای ناخواسته طراحی شدهاند.
گراند کابلهای ورودی: تمامی کابلهای ورودی به سالن دستگاه باید با بست گراند به بدنه دکل و ابتدای لدر افقی (پس از خم کابل) متصل شوند. این اقدام از ورود جریانهای سرگردان به داخل ساختمان جلوگیری کرده و تجهیزات حساس را محافظت میکند.
اتصال پایهها و لدر: پایههای دکل و نقاط ابتدا و انتهای لدر افقی باید به سیستم زمین متصل شوند. این اتصال زنجیرهای، ایمنی سیستم را تقویت کرده و توزیع یکنواخت جریان را تضمین میکند.
اتصال به اجزای دیگر: شبکه گراند باید به تانکر سوخت دیزل ژنراتور، تانکر آب هوایی، اسکلت فلزی ساختمان و در و پنجرههای اتاق دستگاه متصل شود. برای مثال، در یک سایت مخابراتی، این اتصال از آتشسوزی ناشی از جرقه الکتریکی جلوگیری کرد.
اتصال سیستمهای قدیمی و جدید: در صورت وجود سیستم ارت قدیمی، آن را در عمق خاک به سیستم جدید متصل کنید تا یک شبکه گراند یکپارچه تشکیل شود و از پراکندگی جریان جلوگیری گردد.
اتصال دستگاهها به شینه: از هر دستگاه به صورت جداگانه، سیم ارتی به شینه مسی متصل شود. قطر و طول شینه بسته به تعداد انشعابات تعیین میشود؛ برای مثال، برای ۱۰ دستگاه، شینه ۵۰ میلیمتری مناسب است.
اتصال مهارها در دکلهای مهاری: در دکلهای مهاری با ظرفیت بالا، مهارها باید با بست مخصوص به سیستم زمین متصل شوند تا تعادل الکتریکی حفظ شده و از تجمع بار الکتریکی جلوگیری شود.
گراند جداگانه برای ترانس: در صورت استفاده از ترانس برق شهر، یک سیستم گراند جداگانه اجرا کنید تا از تداخل الکتریکی با سیستم اصلی ارت دکل جلوگیری شود.
بخش چهارم: نکات اجرایی و ایمنی محیطی – جزئیاتی که تفاوت ایجاد میکنند
این نکات به اجرای عملی و ایمنی کلی سیستم ارت دکلهای مخابراتی مربوط میشوند و اجرای دقیق آنها میتواند تفاوت چشمگیری در کارایی و ایمنی پروژه ایجاد کند.
روکش سیم ارت: سیم ارت روی سطح زمین باید روکشدار باشد تا از خوردگی محافظت شود، اما در داخل کانالها باید بدون روکش و به صورت مستقیم کشیده شود تا تماس مؤثر با خاک برقرار گردد و کارایی سیستم ارت افزایش یابد.
پر کردن کانال: کانالهای سیستم ارت باید با خاک سرندشده کشاورزی یا خاک نرم پر شوند. این کار مقاومت زمین را کاهش داده و رطوبت خاک را حفظ میکند، که برای عملکرد بهینه سیستم ضروری است.
ارتفاع شینه: شینه مسی باید در ارتفاع ۵۰ سانتیمتری از کف تمامشده نصب شود. این ارتفاع دسترسی آسان و ایمنی را تضمین کرده و از آسیبهای احتمالی مانند تماس ناخواسته جلوگیری میکند.
موقعیت شینه: شینه داخل اتاق دستگاهها را نزدیک به چیدمان تجهیزات قرار دهید. این کار طول سیمکشی را کاهش داده و کارایی سیستم را با حداقل اتلاف انرژی افزایش میدهد.
زمین یکنواخت برای سایتهای کامپیوتری: در سایتهای کامپیوتری، از زمینی با سطح یکنواخت و بدون شیب استفاده کنید تا توزیع جریان الکتریکی یکسان باشد و از تمرکز جریان در نقاط خاص جلوگیری شود.
عدم اختلاف ولتاژ: بین نول و گراند نباید اختلاف ولتاژ وجود داشته باشد. این مورد را با مولتیمتر بررسی کنید تا از خطر شوک الکتریکی یا آسیب به تجهیزات حساس جلوگیری شود.
سیمکشی محوطه: برای چراغهای روشنایی در محوطه سایت از کابلهای زمینی استفاده کنید. در ایستگاههای کوهستانی یا خارج از شهر، از نصب چراغهای خیابانی خودداری کنید تا خطر جذب صاعقه کاهش یابد.
استاندارد مقاومت زمین: مقاومت اتصال زمین برای سایتهای کوچک باید زیر ۱۰ اهم و برای سایتهای بزرگ و حساس زیر ۳ اهم باشد. این مقدار را با دستگاه ارتتستر بررسی کنید و در صورت بالا بودن، میلههای اضافی به سیستم اضافه کنید.
تست و بازرسی دورهای: برای اطمینان از عملکرد صحیح سیستم ارت، بهطور دورهای مقاومت زمین را با دستگاه ارتتستر بررسی کنید. این کار بهویژه در مناطق پرصاعقه یا با خاک نامناسب (مانند خاک سنگی) حیاتی است.
نتیجهگیری: ارتینگ، سرمایهگذاری برای آینده
سیستم ارت دکلهای مخابراتی نه تنها یک الزام فنی است، بلکه ضامن پایداری و ایمنی پروژههای شما. با رعایت این نکات، میتوانید از حوادث جلوگیری کنید، هزینههای تعمیر را کاهش دهید و حتی کارایی تجهیزات را افزایش دهید. در راستین سازه، ما باور داریم که تفاوت در جزئیات است – پس از این مقاله به عنوان چکلیست پروژههایتان استفاده کنید. اگر سؤالی دارید یا نیاز به مشاوره در اجرای سیستم ارت دارید، در بخش نظرات بنویسید. ایمنی را جدی بگیرید؛ آینده ارتباطات به آن وابسته است!
این مقاله بر اساس استانداردهای مهندسی روز و تجربیات عملی تهیه شده است. برای پروژههای خاص، مشاوره با متخصصان توصیه میشود.
